مفهوم شناسی

رسید موسم آن کز طرب چو نرگس مست

نهد به پای قدح هر که شش درم دارد «حافظ»

از آنجاییکه در شیراز و استان فارس،نرگس ها در فصل پاییز و آغاز زمستان در می آیند و نرگسزارهای زیبایی که دل و هوش از انسان را می ربایند در این فصل به زیبایی نمایان می شوند چه خوب است نگاهی داشته باشیم بر روی گل نرگس که هزاره هاست نامیست برای بانوان ایرانی، نامی که در غزل های رند شیراز بارها آمده است و اینکه ببینیم گل نرگس در فرهنگ و آیین کهن ما بسیار متفاوت تر از مفاهیم و مضامینیست که در غرب و فلسفه ی یونانی مشاهده می شود.

گل نرگس یا نارسیس Narcissus در استوره یونانی نام جوانی بوده که با دیدن عکس خود در آب شیفته خود می شود و برای در آغوش کشیدن خود به درون آب می جهد و جان می سپارد و از آنجاست که در غرب نماد خود شیفتگی و نام نوعی بیماری روانیست که به انسان های خود شیفته داده می شود. اما از آنجاییکه این گل از ایران به اروپا رفته است و نوع ایرانی آن بسیار خوشبو و ظریف است می توان برای آن تاریخچه ای بس دراز و کهن آورد.
 در فرهنگ و آیین کهن ایران گل نرگس نماد ایزد ماه است و همانگونه که آگاهید نیاکان ما، ماه را چشم آسمان در شب می دانستند و چشم نشان دهنده ی خرد و بینش است و همچنین ماه نخستین تخمی است که جانوران و گیاهان از آن پدید می آیند.از همینجاست که در تمامی چکامه های شاعران پارسی گوی ما نرگس به معنا و مفهوم چشم آمده است و البته چشم مست و خمار و تب آلود که نشان دهنده ی مستی ژرفیست. که مستی را می پراکند مانند چشمان ساقی و چشمان دلبری شهرآشوب که نیاز به سخن گفتن ندارد بلکه با یک نگاه تمام اسرار در وجود آنکه نیازمند دانستن حقایق نهان است می ریزد و مستی و فرزانگی را هر دو و با هم یکجا در جان عاشق می افشاند.